Prekancerozne promene
Leukoplakia
Beličast izgled histološki displastično promenjenog epitela na usnama i gingivama nazvan je leukoplakija.
Javlja se kod osoba pete i šeste decenije, pušača i u velikom procentu alkoholičara istovremeno.
Lokalizacija na podu usne duplje, usnama i jeziku kod preko 90 posto maligno alteriše.
Erytroplakia
Crvenkasti plak na usnama ili sluznici vestibuluma označej je eritroplakijom.
Predstavlja prekancerozu i može se transformisati u karcinom in situ ili invazivni karcinom.
Benigni tumori usne duplje
Fibromi
Manje ili veće izrasline, glatke površine, čvršće konzistencije izgrađene od vezivnog tkiva pokrivenog sluznicom.
Neurofibrom
Javlja se kao solitarni i multipni.
Solitarni je hamartom na bilo kom mestu u usnoj duplji, a najčešće na jeziku i nepcu, na peteljci.
Multipla neurofibromatoza viđa se kod fon Reklinghauzenovog oboljenja na nepcu, gingivama, usnama.
Schwanom
Klinički se manifestuje na isti način kao i neurofibrom, ali se histološki razlikuje po tome što je građen od pokrovnih ćelija sa jedrima porežanim palisadno.
Lipom
Građen je od ćelija masnog tkiva. Javlja se na bukalnoj, gingivalnoj mukozi, podu usne duplje, jeziku.
Mekane je konzistencije i relativno jasno ograničen od okolnog tkiva.
Pigmentni nevus
Građen je od melanoblasta koji stvaraju tamni melanin. Javlja se obično pre treće dekade života na donjoj usni, gingivi ili nepcu.
Maligni tumori usne duplje
Karcinom usne
Bolest se javlja kod starijih osoba, peta šesta decenija, i češći je kod muškaraca nego kod žena u odnosu 30 prema jedan.
Donja usna je po pravilu zahvaćena tumorom, a gornja nešto ređe.
Etiološki faktor još nije u potpunosti rasvetljen ali kao mogući su pušenje lule i cigareta, loša higijena usne duplje, izlaganje sunčevoj svetlosti, a kao značajan kofaktor se pojavljuje preterana konzumacija alkohola.
Preko 90 posto je planocelularni karcinom donje usne.
Na gornjoj usni je češći bazocelularni karcinom.
Tumor raste polako i kasno daje metastaze.
Klinički pojava ulceracije sa bedemeastim ivicama na donjoj usni koja lako krvari pobuđuje sumnju na malignitet.
Terapija
Bolje rezultate daje hirurška terapija od radioterapije.
Rade se klinaste ekscizije tumora uz primenu različitih režnjeva za zatvaranje defekta.
Karcinom usne duplje i jezika
Bolest starijeg uzrasta nešto češća kod muškaraca nego kod žena.
Histološki najčešći je planocelularni karcinom. Lokalizovan je na prelazu donjeg alveolarnog nastavka i lateralne ivice jezika u području koje se naziva drenažna zona usta.
Odatle zahvata lateranu iviciu jezika.
Klinički se manifestuje ulceracijom bedemastih ivica sa induracijom okoline i krvarenjem.
Rano daje metastaze u regionalne limfne čvorove vrata.
Tumori bliži medijalnoj liniji usta daju bilateralne metastaze.
Terapija je hirurška i radioterapijska.
Kod manjih tumora, T1 i T2, dovoljna je jedna od terapijskih metoda lečenja, dok je kod uznapredovalih, T3 i T4, potrebna kombinacija više metoda lečenja.